Maddenin Gaz Hali
25 Temmuz 2024

Maddenin Gaz Hali


Maddeler, katı, sıvı, gaz ve plazma olmak üzere dört fiziksel hali bulunur. Maddenin bu dört halden birinde bulunması basınç ve sıcaklığa bağlıdır. Örneğin, suyu ele alırsak, su, atmosfer basıncı altında ve 0°C'nin altındaki sıcaklıklarda katı yani buz halinde bulunur. 0°C ile 100°C arasında sıvı yani su halindedir. 100°C'nin üzerinde ise gaz yani su buharı halinde bulunur.

Katıları oluşturan tanecikler arasındaki çekim kuvvetleri çok fazla olduğundan, tanecikler arasındaki boşluklar çok az ve bunun yanında taneciklerin hareketleri de kısıtlıdır. Sıvılarda ise tanecikler arasındaki çekim kuvvetleri katılara göre daha zayıf olduğundan taneciklerin hareketi katılara göre çok daha fazladır. Aynı zamanda sıvılar bulundukları kabın şeklini alırlar. Gazları oluşturan tanecikler arasındaki kuvvetler çok zayıf olup tanecikler arasındaki uzaklık çok büyük olmaktadır. Bu sebeple gaz tanecikleri sürekli hareket halinde olurlar ve gelişigüzel hareket ederler. Bu hareket sırasında birbirleriyle ve sıkıştırıldıkları cismin iç yüzeyine (çeper) esnek çarpmalar yaparlar.

Maddenin gaz hali, tanecikler arasındaki boşluklar sebebiyle kolaylıkla sıkıştırılabilir. Gaz tanecikleri kabın çeperlerine uyguladığı kuvvet, gaz basıncı olarak bilinir. Gazlar içinde bulunduğu kabı doldururken genişleyerek yayılırlar. Kokulu olan bir gaz odaya bırakıldığında, bir süre sonra odanın her tarafında hissedilmeye başlanır.

Gazın Kapladığı Hacim

Maddenin gaz hali ve katı haldeki hacimleri basınca bağlı olarak hemen hemen hiç değişmez. Sıcaklık karşısında ise çok az değişir. Oysaki gazların hacimleri, sıcaklık ve basınçla çok miktarda değişir. Bu durumda 1 mol gazın (Mol, 6,02x10^23 sayısı kadar tanecik için kullanılan birimdir) hacmi sıcaklık ve basınç koşullarında farklı büyüklüklerde olacaktır. Aynı sıcaklık ve basınç koşullarında farklı cinsteki katı ve sıvıların 1 mol hacmi de birbirine benzemez. Gazların ise 0°C ve 1 atmosfer basınç koşullarındaki mol hacimleri yaklaşık olarak birbirine eşittir.

Gazlarda Kinetik Teori

Kinetik teori, maddenin gaz hali ve gazların davranışlarında görülen düzenliliği genel olarak açıklayabilmek için geliştirilmiş bir modeldir.

  • Maddenin gaz hali, birbirlerinden oldukça uzakta bulunan atom veya molekül taneciklerinden oluşur.
  • Gaz tanecikleri her yöne doğru doğrusal ve hızlı hareket ederler. Bu nedenle gazda bulunan atom veya molekül tanecikleri hem birbirlerine hem de bulundukları cismin yüzeyine çarparlar.
  • Maddenin gaz halinde bulunan atom veya molekül taneciklerinin çarpışmaları esnektir. Çarpışmalarda atom veya molekül taneciklerinin yalnız hızları ve hareket yönleri değişir.
  • Gazın atom veya molekül tanecikleri birbirini etkilemeyen, aralarında yok denecek kadar çekim kuvveti olmayan ve birbirinden bağımsız atom ya da molekül tanecikler olarak kabul edilir.
  • Maddenin gaz hali, atom veya molekül taneciklerinin kinetik enerjisi ortam sıcaklığına bağlıdır. Bütün gazların aynı sıcaklıkta ortalama kinetik enerjileri de aynıdır.

Bu çarpışmalar sırasında, maddenin gaz hali durumunda atomlardan ya da moleküllerden birbirlerine enerji geçişi de olmaktadır. Ancak çarpışmadan önceki toplam kinetik enerji (Ek1), çarpışmadan sonraki toplam kinetik enerjiye (Ek2) eşittir. (Ek1=Ek2)

Bu kabullenmelere göre hareket eden maddenin gaz halindeki taneciğinin kinetik enerjisi (hareket enerjisi); Ek=1/2 mv^2 bağıntısı ile bulunur. Bağıntıdaki, kütle (m) yerine bir taneciğin kütlesi (m) alınırsa Ek=1/2 m v^2 bağıntısı oluşur.

Burada, m=Gaz taneciğinin kütlesi, v=Gaz taneciğinin ortalama hızını belirtir.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Sera Gazı Etkisi

Sera Gazı Etkisi

İlginizi Çekebilir

Süt Gaz Yapar mı?

Süt Gaz Yapar mı?

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Kan Gazı Değerleri Kaçtır?

Kan Gazı Değerleri Kaçtır?

Karpuz Gaz Yapar mı?

Karpuz Gaz Yapar mı?

Bataklık Gazı Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Bataklık Gazı Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Gaz Sancısı Belirtileri ve Tedavisi

Gaz Sancısı Belirtileri ve Tedavisi

Gaz Karışımları Türleri ve Özellikleri

Gaz Karışımları Türleri ve Özellikleri